…Misję tę realizuje poprzez upowszechnianie wiedzy o kulturze wsi, zachęcanie społeczności lokalnej do poznawania swojego dziedzictwa oraz pokazywanie mieszkańcom miast istoty i piękna tej tradycji. Z myślą o twórcach ludowych Instytut przyznał stypendia w ramach programu „Mistrz-Uczeń”, którego celem jest ratowanie lokalnego dziedzictwa i tradycji oraz zapewnienie ciągłości autentycznej twórczości i rzemiosła ludowego. Stara się również pokazywać piękno sztuki ludowej poprzez inicjowane konkursów, jak chociażby konkurs malarski dotyczący dziedzictwa przydrożnych kapliczek.
NIKiDW wspiera także badaczy kultury ludowej oraz ich promotorów. Służy temu konkurs na najlepszą pracę magisterską i doktorską pn. „Korzenie i Skrzydła”. Za jego pośrednictwem chce upowszechnić i zaprezentować wyniki oryginalnych badań naukowych poświęconych kulturze i dziedzictwu polskiej wsi oraz zachęcić młodych naukowców do kontynuacji pracy w tym zakresie.
Instytut organizuje wiele wydarzeń promujących kulturę ludową. Sezon otwiera wczesną wiosną Dniem Kobiet na Ludowo. Zwykle od maja rusza z cyklem „Scena Letnia”, w ramach którego prezentuje folklor różnych regionów Polski. Jesienią zaprasza na Europejskie Dni Dziedzictwa, Warszawskie Święto Chleba i Święto Niepodległości. Serię wydarzeń plenerowych zamyka niezwykle barwny Jarmark Bożonarodzeniowy.
Instytut jest współorganizatorem lub partnerem wielu festiwali, jarmarków i przeglądów, na których prezentowana jest autentyczna kultura tradycyjna, jak: Tydzień Kultury Beskidzkiej, Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych, Ogólnopolski Sejmik Teatrów Wsi Polskiej, Święto Dzieci Gór, czy Spotkania Cymbalistów.
Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi wraz z Telewizją Polską TVP3 Kraków przygotował w latach 2021-2023 r. serię ponad 20 filmów dokumentalnych pod wspólnym tytułem „Kultura na Ludowo #wspieram”, których celem było przedstawienie kultury ludowej różnych regionów Polski.
Instytucja prowadzi także działalność wydawniczą. W ostatnich latach premierę miały dwie gry: „Tradycyjne zabawki” i „Tajemnice ludowego kufra”, dzięki którym można poznać różnorodną i piękną sztukę ludową polskiej wsi.
W ofercie dla najmłodszych znajdują się także puzzle przedstawiające obraz „Sianokosy” autorstwa Marty Walczak-Stasiowskiej oraz „Kolędnicy” Zdzisława Słoniny. Na szczególną uwagę zasługują książki z bajkami z serii „Z Krainy Złotych Pól”, tj. „Cudowne lekarstwo i inne bajki ludowe. Podkarpacie”, „Cuda nad Rospudą i inne bajki ludowe. Podlasie i Suwalszczyzna” oraz „O dudziarzu Szumigale i inne bajki ludowe. Wielkopolska”, zawierające tradycyjne opowieści ludowe, opowiedziane przez autentyczne bajarki.
W 2023 roku Instytut zaprezentował nowe wydawnictwa pt. „Chłopi polscy na przestrzeni wieków” oraz „Szczerość, prostota, autentyzm. Wspomnienia o Stanisławie Koguciuku”. Wydaje również kwartalnik „Kultura Wsi” zawierający treści popularno-naukowe dotyczące ludzi, wydarzeń oraz przemian społecznych na terenach wiejskich. Pełna oferta publikacji Instytutu znajduje się na stronie internetowej www.nikidw.edu.pl.
